Małżeństwo: definicja, rodzaje, historia, cytaty, jak o nie dbać [kompendium wiedzy]

W tym artykule znajdziesz wszystko, co musisz wiedzieć o małżeństwie.
Emilia Moskal - Redaktorka HiJunior
Tekst
Emilia Moskal
Emilia Moskal - Redaktorka HiJunior
Tekst
Emilia Moskal
Redaktorka HiJunior

Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W HiJunior pisze edukacyjne artykuły dla rodziców.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Jagoda Turowska - Psycholog
Recenzja
Jagoda Turowska
Zweryfikowane przez eksperta
Jagoda Turowska - Psycholog
Recenzja
Jagoda Turowska
Psycholog

Psycholog oraz trener umiejętności społecznych. Prowadzi terapię z podejściem integratywnym dostosowując techniki różnych nurtów psychoterapii do indywidualnego problemu u pacjenta.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Julia Wrzosińska - Redaktorka naczelna
Redakcja
Julia Wrzosińska
Julia Wrzosińska - Redaktorka naczelna
Redakcja
Julia Wrzosińska
Redaktorka naczelna

Psycholożka z doświadczeniem w badaniach naukowych i neuromarketingu. Absolwentka kursu reportażu Hanny Krall, pracuje z tekstem w trzech językach od 15 lat. Wierzy w moc rodzicielstwa bliskości i porozumienia bez przemocy. Kocha Bałtyk, Hrabala i ziemniaczki.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Grzegorz Koper - Fact-checker
Fact-checking
Grzegorz Koper
Grzegorz Koper - Fact-checker
Fact-checking
Grzegorz Koper
Fact-checker

Grzegorz Koper zajmuje się weryfikacją cytowanych źródeł i sprawdza, czy publikowane treści są zgodne z prawdą.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

22 grudnia, 2023
20 min
Media o nas:

Z jednej strony małżeństwo to słuchanie chrapania kogoś, kto codziennie zasypia szybciej niż Ty, z drugiej możliwość dzielenia każdego problemu na dwie osoby. Dla jednych jest kluczowym krokiem do założenia rodziny, dla innych – przestarzałą formalnością. Niezależnie od perspektywy, jest wszechobecne. Poznaj małżeństwo od podszewki.

Dlaczego możesz nam zaufać
Informacja o reklamach

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Co to jest małżeństwo.
  • Jakie są jego rodzaje.
  • Jak wygląda małżeństwo w różnych religiach.
  • Które przepisy prawa regulują prawa i obowiązki małżonków.
  • Jaka jest historia instytucji małżeństwa.
  • Co zrobić, by Twoje małżeństwo było szczęśliwe.
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej
@Milena Dlugosz
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
@Milena Dlugosz
Zobacz więcej

Zobacz też:

Małżeństwo – definicja

Wielu badaczy definiuje małżeństwo jako legalny związek kobiety i mężczyzny, na mocy którego kobieta staje się żoną, a mężczyzna – mężem. Jednak obecnie wiele państw zalegalizowało już małżeństwa jednopłciowe, dlatego ta tradycyjna definicja nie jest już aktualna.

Pomińmy więc płeć, a dodatkowo zróbmy miejsce dla dopuszczalnej w niektórych krajach poligamii. Wówczas małżeństwo będzie oznaczało legalny (usankcjonowany prawem świeckim lub religijnym) związek przynajmniej dwóch osób. W jego ramach małżonkowie uzyskują prawa i obowiązki względem siebie, swoich dzieci oraz członków rodzin.

Małżeństwo to dzielenie życia z najlepszym przyjacielem, celebrowanie wspólnej podróży i docieranie do każdego miejsca… razem.

Fawn Weaver

Białe małżeństwo

Tym terminem określa się związek, w którym małżonkowie nie uprawiają seksu. Nazwa pochodzi od znaczenia przypisywanego w kulturze europejskiej białej barwie. Ten kolor symbolizuje między innymi dziewictwo – dlatego suknie panien młodych najczęściej są właśnie w tym kolorze.

Nie jest to jednak określenie formalne – białego małżeństwa nie znajdziemy w prawie cywilnym ani kanonicznym.

Pojęcie to może się kojarzyć z zamierzchłymi czasami, w których często zmuszano zamożnych dziedziców i dziedziczki do małżeństwa, bo to po prostu opłacało się ich rodzinom. I choć głównym zadaniem małżeństwa od zawsze była prokreacja, nieraz tak dobrane pary nie miały ochoty spotykać się w alkowie. Jednak obecnie również coraz częściej można spotkać osoby żyjące w białych małżeństwach, ceniące sobie ponad wszystko unię dusz.

Do przyczyn rezygnacji ze współżycia można zaliczyć między innymi:

  • aseksualizm przynajmniej jednego z małżonków,
  • zły stan zdrowia, który wyklucza seks,
  • traumatyczne przeżycia (np. gwałt),
  • zdrada,
  • stres.
Na brak zbliżeń ma też wpływ brak poczucia bezpieczeństwa odczuwanego przez partnerów, kompleksy, brak akceptacji własnego ciała, oddalenie się partnerów od siebie. Czasem para traktuje się bardziej jak przyjaciele, niż jak małżonkowie, przez co nie ma pociągu seksualnego do drugiej osoby. Na rezygnację ze współżycia może jeszcze wpłynąć niski poziom testosteronu, ale również zdrady w poprzednich relacjach jednego z partnerów, co wpływa często na obawę u drugiego, że historia się powtórzy.
Jagoda Turowska

Jagoda TurowskaPsycholog oraz trener umiejętności społecznych

Małżeństwo morganatyczne

To małżeństwo osoby z rodziny królewskiej lub innej panującej dynastii, z osobą niższego stanu. W tego rodzaju małżeństwie niżej urodzony małżonek ani wspólne dzieci nie nabywają prawa do tytułu i dziedziczenia. Nie mogą również mieć żadnych roszczeń majątkowych wobec współmałżonka i często nie są nawet traktowane jak oficjalny członek rodziny. 

Historycznym przykładem małżeństwa morganatycznego z naszego podwórka jest związek Franciszki Krasińskiej z synem Augusta III, Karolem. Spoiler: nie skończyło się zbyt szczęśliwie.

Obecnie o podobnej do małżeństwa morganatycznego instytucji możemy mówić w przypadku zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy muzułmaninem a kobietą pochodzącą z kraju o innej kulturze i innym wyznaniu, jeżeli para mieszka w kraju podlegającym prawu szariatu. Wówczas kobieta nie ma prawa np. do dziedziczenia po współmałżonku.

Małżeństwo aranżowane

To małżeństwo, w którym pannę i pana młodego dobierają rodziny. W zależności od kultury sami zainteresowani nie mogą się sprzeciwić, albo mają niewiele do powiedzenia w kwestii tego wyboru.

Małżeństwa aranżowane znamy głównie z historii. Wysoko urodzeni książęta i księżniczki często byli kartą przetargową w politycznych układach. Jednak w niektórych społecznościach aranżuje się małżeństwa do tej pory. Za przykład mogą posłużyć choćby Indie.

Mężczyzna, który znajduje prawdziwego przyjaciela, jest szczęśliwy, ale o wiele szczęśliwszy jest ten, kto znajduje tego prawdziwego przyjaciela we własnej żonie.

Franz Schubert

Małżeństwo poligamiczne

To możliwość poślubienia więcej niż jednej osoby. Poligamię dzielimy na:

  • poligynię, czyli wielożeństwo – gdy jeden mężczyzna może poślubić wiele kobiet w tym samym czasie,
  • poliandrię, czyli wielomęstwo – gdy jedna kobieta może poślubić wielu mężczyzn w tym samym czasie,
  • poligynandrię, czyli wielomałżeństwo – wielu mężczyzn może poślubić wiele kobiet.

Wielożeństwo jest dopuszczalne np. w państwach muzułmańskich. Wielomęstwo jest znacznie rzadszym zjawiskiem. Obecnie można się z nim spotkać m.in. w niektórych rejonach Azji. Wielomałżeństwo praktykują zaś niektóre społeczności w Tybecie.

Małżeństwo a religia

Religia jako czynnik kształtujący kulturę znacząco wpłynęła na cechy małżeństwa oraz praw i obowiązków małżonków. Zobacz, jak małżeństwo wygląda w pięciu znanych religiach świata:

Małżeństwo chrześcijańskie

Chrześcijanie dzielą się na kościoły wyznaniowe. Główne z nich to:

  • katolicki,
  • prawosławny,
  • protestancki.

Pomimo występujących między nimi różnic, można przyjąć, że małżeństwo chrześcijańskie jest związkiem kobiety i mężczyzny, zawartym przed Bogiem. Ma ono określone cele (np. spłodzenie potomstwa) i wymaga od małżonków wierności. U jego podstaw powinna leżeć wzajemna miłość i szacunek.

Katolicki kodeks prawa kanonicznego definiuje małżeństwo jako:

Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu. 

Kan. 1055 § 1, Kodeks prawa kanonicznego

W doktrynie katolickiej i prawosławnej małżeństwo jest sakramentem, natomiast protestantyzm rozumie je jako święte przymierze zawierane na mocy ustanowienia Bożego.

Chrześcijaństwo bazuje na równości wszystkich ludzi wobec Boga, jednak dawniej dzielono zadania żony i męża. Kobieta miała zajmować się ogniskiem domowym i rodzić potomstwo, natomiast mężczyzna zapewnić utrzymanie. Do niego również należało ostatnie słowo w większości decyzji dotyczących rodziny. Małżonka była więc podległa mężowi, choć należy zauważyć, że wynikało to również z uwarunkowań kulturowych, a niektórzy duchowni chrześcijańscy doceniali i podkreślali rolę kobiet. W I wieku n.e. byli prawdziwymi innowatorami w tej kwestii.

Obecnie religia chrześcijańska dopuszcza partnerski układ w małżeństwie, a co za tym idzie równy podział obowiązków.

Małżeństwo jest darem od Boga dla nas. Jakość małżeństwa jest naszym darem dla Niego.

Whitney Clayton

Małżeństwo w Judaizmie

Choć obecnie nie jest to raczej praktykowane, Tora, czyli święta księga żydów, nie zabrania poligamii. Nie zmienia to faktu, że judaizm za małżeństwo idealne uważa związek monogamiczny. Tu również jest on rozumiany jako partnerstwo kobiety i mężczyzny.

W judaizmie uważa się, że małżeństwo i spłodzenie potomstwa jest obowiązkiem każdego żyda. W ortodoksyjnych społecznościach partnerów dobiera swat, jednak kobieta musi wyrazić zgodę na zamążpójście. 

Małżeństwo jest postrzegane jako źródło błogosławieństwa, a sama jego nazwa – Kiduszin – oznacza „uświęcenie”. Mimo tego judaizm pozwala na rozwód. Może go dokonać jedynie mężczyzna, poprzez wręczenie żonie listu napisanego w języku aramejskim. List ten umożliwia kobiecie ponowne wyjście za mąż.

Małżeństwo w islamie

W wielu krajach muzułmańskich nie ma wyraźnego podziału na prawo cywilne i kościelne. Ogół norm postępowania wyznacza szariat. Zasady w nim zawarte określają głównie zapisy Koranu i sunny, czyli tradycji opartych na życiu i postępowaniu proroka Mahometa.

Według szariatu małżeństwo jest kontraktem pomiędzy małżonkami (umową cywilnoprawną), a jednocześnie obowiązkiem religijnym. Kobieta jest podległa mężowi ekonomicznie i społecznie, gdyż islam uznaje wyższość mężczyzn nad kobietami.

Tak samo uznaje też wyższość muzułmanów nad niemuzułmanami, dlatego małżonki o innej wierze nie mają prawa m.in. do dziedziczenia po swoich zmarłych mężach.

Warto zaznaczyć, że w kulturze islamu tylko mężczyzna ma prawo poślubić niemuzułmankę – nie odwrotnie.

Jednocześnie nauki Mahometa nałożyły na muzułmanów obowiązek troszczenia się o żony i zapewnienia im dostatku, a w sferze erotycznej zważania na ich potrzeby. Z drugiej strony – jego nauki dają mężczyznom prawo do używania przemocy fizycznej względem „niepokornych” żon. 

Choć islam dopuszcza wielożeństwo, konieczność zapewnienia małżonce i wspólnemu potomstwu godnego życia sprawia, że większości mężczyzn nie stać na więcej niż jedną żonę.

Małżeństwo w buddyzmie

Buddyzm nie traktuje małżeństwa jako obrządku religijnego. Według tych wierzeń jest to sprawa świecka, a jedyne, do czego są zobowiązani małżonkowie, to przestrzeganie cywilnych przepisów prawa lub obrządków kulturowych właściwych dla regionu, w którym żyją. 

Małżeństwo w hinduizmie

Nie da się mówić o hinduizmie jako jednej sformalizowanej religii. To raczej zbiór zasad i obyczajów kulturowych (odwiecznych praw), istniejących na terytorium od Pakistanu aż po Bangladesz. Jego charakterystyczną cechą jest podzielenie społeczeństwa na kasty, czyli zhierarchizowane, zamknięte grupy społeczne.

Małżeństwo uważane jest za związek intymny kobiety i mężczyzny, którzy są elementami kosmosu. Dlatego ich wspólne życie będzie ten kosmos kształtowało. Prawdopodobnie przez tę fundamentalną dla świata rolę małżeństwa, powstała tradycja małżeństw aranżowanych. Nawet dziś są one bardzo popularne w hinduizmie.

Partnerów zazwyczaj dobierają rodzice, posiłkując się wróżbami i sprawdzając zgodność horoskopów przyszłych małżonków (sic!). Obecnie coraz częściej dopuszcza się wybór współmałżonka dokonywany przez samych zainteresowanych, niemniej jednak zawsze musi on zostać zaaprobowany przez rodziców. Para powinna też spełniać kilka wymogów: być z tej samej kasty, mieć podobny status majątkowy i… urodę.

Małżeństwo w hinduizmie jest nierozerwalne. Choć obecnie rozwód jest dopuszczalny, rozwodnicy są napiętnowani jako przynoszący wstyd swoim rodzinom.

Podstawowym celem małżeństwa jest prokreacja. To dlatego w niektórych regionach nadal wydawane są za mąż kilkunastoletnie dziewczynki (a nawet dzieci przed pierwszą miesiączką).

Czy wiesz, że?

Nie tylko wyznawcy hinduizmu praktykują małżeństwa nieletnich. To zjawisko jest obecne również w islamie. Jak podaje UNICEF – od kiedy prowadzą badania, aż 765 mln niepełnoletnich dziewcząt i chłopców na całym świecie zostało zmuszonych do małżeństwa.

Małżeństwo a prawo

Każdy kraj lub obszar kulturowy ma swoje własne regulacje prawne dotyczące małżeństwa, jak choćby kwestie związane z nazwiskiem małżonków oraz wspólnych dzieci lub dziedziczeniem. W Polsce przepisy dotyczące małżeństwa znajdziesz w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Zawarcie związku małżeńskiego

Uznane prawnie małżeństwo można zawrzeć poprzez ślub cywilny lub w przypadku chrześcijan ślub konkordatowy. 

Pierwszy zawiera się w urzędzie stanu cywilnego (USC), przed urzędnikiem państwowym, drugi w kościele, w obecności duchownego, podczas mszy. Wcześniej narzeczeni muszą zgłosić się do USC po zaświadczenie, stwierdzające, że nie ma przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego. Po ślubie kościelnym kierownik urzędu stanu cywilnego musi sporządzić akt małżeństwa (potocznie akt ślubu). Ślub wyznaniowy jest możliwy nie tylko w kościele katolickim. Inne kościoły i związki wyznaniowe, które przewidują możliwość zawarcia małżeństwa ze skutkami prawnymi to:

  • Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny,
  • Kościół Ewangelicko-Augsburski,
  • Kościół Ewangelicko-Reformowany,
  • Kościół Ewangelicko-Metodystyczny,
  • Kościół Chrześcijan Baptystów,
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,
  • Kościół Polskokatolicki,
  • Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich,
  • Kościół Starokatolicki Mariawitów,
  • Kościół Zielonoświątkowy.

Obywatele polscy przebywający za granicą mogą wziąć ślub również przed konsulem lub osobą, której powierzono jego obowiązki.

Niezależnie od tego, jaki to rodzaj ślubu, zgodnie z polskim prawem w związek małżeński mogą wstąpić osoby, które:

  • są pełnoletnie (jednak dopuszcza się wyjątek dla kobiety, która ukończyła 16 lat – wówczas zgodę na taki ślub wydaje sąd opiekuńczy),
  • nie mają żony lub męża (poligamia jest w Polsce zakazana),
  • nie są ubezwłasnowolnione,
  • nie są ze sobą spokrewnione w linii prostej (rodzice) i nie są rodzeństwem,
  • nie są ze sobą spowinowacone w linii prostej (teściowie, synowe i zięciowie), chyba że sąd zdecyduje inaczej,
  • nie są w stosunku przysposobienia (adopcji).

Zawarcie związku małżeńskiego odbywa się poprzez oświadczenie obu osób o wstąpieniu w ten związek. Oświadczenie to musi wynikać z woli partnerów i nie może zostać złożone pod przymusem.

W Polsce osoby tej samej płci nadal nie mogą wchodzić w związki małżeńskie, a małżeństwa takich osób zawarte w innych krajach, nie pociągają za sobą żadnych skutków prawnych.

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej
@Milena Dlugosz
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
@Milena Dlugosz
Zobacz więcej

Prawa i obowiązki małżonków

Ich esencję określa Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.

Art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Każdy z małżonków powinien starać się jak najlepiej dbać o rodzinę, w granicach swoich możliwości. Dotyczy to zarówno kwestii majątkowych i zarobkowych, jak również prac domowych i wychowywania dzieci. 

Jeżeli jedna z osób uchyla się od obowiązku łożenia na utrzymanie rodziny, sąd może nakazać, by jej dochody w całości lub części były przekazywane do rąk partnera. Z uchylaniem się od sprzątania trzeba sobie niestety poradzić samodzielnie.

Jeżeli jeden z małżonków posiada mieszkanie, drugi po ślubie zyskuje prawo do mieszkania w nim i korzystania z wszystkich sprzętów, które się w nim znajdują.

W sprawach wynikających ze zwykłych potrzeb rodziny, obydwoje małżonków odpowiada solidarnie za zaciągnięte przez jednego z nich zobowiązania. Reszta odpowiedzialności finansowej i majątkowej zależy od ustroju majątkowego, na który zdecydują się małżonkowie.

Jak najbardziej, ożeń się; jeśli trafisz na dobrą żonę, będziesz szczęśliwy; jeśli dostaniesz złą, zostaniesz filozofem.

Cytat przypisywany Sokratesowi

Dziedziczenie

Kodeks cywilny wymienia małżonka i dzieci jako pierwsze w kolejności do dziedziczenia. Co to oznacza? Powiedzmy, że Adam i Ewa są po ślubie i mają jedno dziecko. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, para zaczęła gromadzić majątek wspólny, chyba że zdecydowali się na inny, umowny ustrój majątkowy (czyli intercyzę). Dla potrzeb tego przykładu powiedzmy, że posiadają wspólność majątkową. Głównym składnikiem ich wspólnego majątku jest dom.

Po śmierci Adama ustaje majątkowa wspólność małżeńska. Od tej pory Ewa jest wyłączną posiadaczką połowy domu. Ponieważ Adam nie pozostawił po sobie testamentu, połowa domu podlega dziedziczeniu w równych częściach przez Ewę i dziecko. Ewa będzie więc finalnie posiadać 75% domu (lub jego równowartości).

Dziedziczenie jest jedną z podstawowych korzyści majątkowych wynikających z małżeństwa i jest jednym z mechanizmów chroniących partnera przed ubóstwem.

Historia

Socjolodzy, etnolodzy, psycholodzy, prawnicy i historycy nadal spierają się co do tego, skąd wzięło się małżeństwo. Dlaczego ludzie zaczęli sankcjonować swoje związki, nakładać na siebie związane z tym obowiązki oraz przyznawać prawa. Wiadomo jednak, że instytucja małżeństwa znana była już w świecie antycznym. I czasami rządziła się bardzo dziwnymi prawami.

Zobacz 12 najciekawszych historycznych ciekawostek o małżeństwie:

  1. Najbardziej prawdopodobną przyczyną pojawienia się instytucji małżeństwa jest długi okres wychowywania potomstwa. Człowiek, jako gatunek najbardziej rozwinięty, potrzebuje najwięcej czasu, by stać się dorosłym. Nie bez znaczenia był również rozwój społeczności. Kiedy ludzie ze zbieraczy i myśliwych stali się rolnikami i hodowcami, zaczęli gromadzić majątek. Ktoś musiał przejąć go po śmierci właściciela, a usankcjonowanie związku dawało tę możliwość np. potomkom. Do tego określało ich status w społeczności.
  2. Najstarsze dokumenty opisujące ceremonię zaślubin jednej kobiety i jednego mężczyzny pochodzą z Mezopotamii i są datowane na 2350 rok p.n.e. To oznacza, że instytucja małżeństwa ma co najmniej 4400 lat!
  3. Kulturze Mezopotamii i Babilonii zawdzięczamy również pewne aspekty małżeństwa, które są aktualne do dziś – ceremonię zaślubin, prawa i obowiązki współmałżonków, rozwód, a nawet adopcję.
  4. W starożytnej Babilonii i Mezopotamii organizowano targi ślubne. Jednak zamiast kupowania obrączek, zaproszeń, sukien i tym podobnych rzeczy, z którymi obecnie kojarzą się te wydarzenia, mężczyzna mógł sobie na nich kupić żonę. Zgodnie z zapiskami Herodota, raz w roku zbierano wszystkie panny z okolicy i wystawiano je na aukcję. Licytację zaczynała najpiękniejsza dziewczyna. Kolejność następnych również wyznaczała uroda. Widocznie Babilończycy nie wiedzieli, że wygląd to nie wszystko.
Tragedia: zakochać się w twarzy, a ożenić z całą dziewczyną.

Julian Tuwim

  1. W czasach antyku małżeństwo było często umową kupna-sprzedaży pomiędzy ojcem panny młodej a panem młodym, który musiał zapłacić za przyszłą żonę ustaloną cenę. Może stąd wzięło się określenie „najdroższa”...
  2. W niektórych kulturach starożytnych nie widziano niczego złego w małżeństwach między bliskimi krewnymi. Jednym z najbardziej dobitnych przykładów są małżeństwa egipskich faraonów często zawierane między rodzeństwem. Miało to służyć zachowaniu czystości rodu. Ale związki pomiędzy krewnymi, zwłaszcza w rodzinach o wysokim statusie społecznym, były dość powszechne jeszcze przez długi czas. Jedną z najbardziej znanych ofiar takiej polityki rodowej jest Karol II Habsburg. Habsburgowie nie lubili mieszać swojej krwi, a przede wszystkim dzielić rodowego majątku, zawierali więc małżeństwa w obrębie własnej familii. Dlatego większość przedstawicieli tego rodu posiadała charakterystyczną, powiększoną i wysuniętą dolną szczękę oraz nienaturalnie dużą dolną wargę. Jednak apogeum skutków tego swoistego chowu wsobnego przypadło w udziale biednemu Karolowi. Obecnie lekarze sądzą, że mógł cierpieć na spodziectwo tylne, atrofię jąder, obojnactwo, wrodzone choroby nerek oraz upośledzenie umysłowe. Jego dolna szczęka i warga przybrały tak nienaturalne rozmiary, że miał problemy z jedzeniem i mówieniem. Mężczyzna zmarł w wieku 39 lat, zdążywszy do tego czasu wyłysieć i ogłuchnąć.
  3. Choć w historii powszechne było zawieranie aranżowanych małżeństw, nie był to jedyny sposób zdobycia partnerki. Zamiast dogadywać się z rodzinami, żonę można było po prostu sobie porwać. Takie praktyki przedstawia np. mitologia rzymska i Biblia. W Polsce szlacheckiej istniało za to pojęcie raptu. Porwania kobiet w celach matrymonialnych odbywały się jeszcze w XIX wieku, wśród niektórych plemion indiańskich.
Kobiety wychodzą często za mąż lub giną w inny sposób.

Elfriede Jelinek

  1. Stary Testament opisuje zwyczaj, w którym mąż mógł (oprócz żony) legalnie posiadać konkubinę (lub konkubiny). Król Salomon miał ich ponoć aż 300. Wielożeństwo również nie było niczym niezwykłym – wspomnianemu monarsze Biblia przypisuje aż 700 ożenków.
  2. Hebrajczycy posiadali za to prawo lewiratu. Na jego mocy, gdy mąż umierał, jego brat był zobowiązany do poślubienia wdowy. I to nawet wtedy, gdy miał już żonę. Gdyby to nie wydawało Ci się wystarczająco dziwnym, może będzie takim fakt, że dzieci spłodzone przez wdowę i brata, były uważane za dzieci zmarłego i mogły po nim dziedziczyć.
  3. A teraz przygotuj się na prawdziwą bombę: od V do XIV wieku w Kościele Rzymskokatolickim istniały specjalne ceremonie błogosławienia związków osób tej samej płci. Były bardzo podobne do obrzędów ślubnych par heteroseksualnych. 
  4. Nieco później, bo między XVII a XIX wiekiem, w Anglii można było wystawić swoją żonę na wyprzedaż. Była to niecodzienna forma rozwodu, w której mąż, prezentował partnerkę w publicznym miejscu ze sznurem założonym na szyi. Taką kobietę mógł odkupić od niego inny mężczyzna.
  5. Aż do połowy XIX wieku, według zwyczajowego prawa angielskiego (które obowiązywało również w Stanach Zjednoczonych i koloniach), zamężne kobiety nie miały zdolności prawnych. Nie mogły zawierać kontraktów, posiadać ziemi i nie miały kontroli nad swoimi zarobkami (jeśli takie posiadały). Pierwszym regionem, który wyłamał się z tego prawa był Nowy Jork, gdzie w 1848 roku przyjęto ustawę, na mocy której żony mogły uzyskać prawo własności. God bless America!

Jak mieć szczęśliwe małżeństwo

Zgodnie z wynikami ankiety National Research Center, ludzie żyjący w małżeństwie są szczęśliwsi niż single, rozwodnicy lub wdowcy. Jak sprawić, by dołączyć do grupy szczęściarzy i cieszyć się spełnieniem w swoim małżeństwie?

Psychologowie wskazują, że jednym z najważniejszych czynników, gwarantujących małżeńskie szczęście jest umiejętność rozwiązywania konfliktów

Małżeństwo to wieczna rozmowa.

Betty Jane Wylie

Problemy i różnice zdań, prędzej czy później, pojawią się w każdym związku. I wbrew pozorom to, czy kłócicie się o rzucone na podłogę skarpetki, czy sprzedaż mieszkania ma tu drugorzędne znaczenie. Najważniejsze jest, by do Waszego konfliktu nie dopuszczać czterech jeźdźców apokalipsy. John M. Gottman w ten obrazowy sposób określa: pogardę, krytykę, defensywność i, równie biblijnie brzmiące, ukamienowanie.

Ciekawostka: John M. Gottman we współpracy z matematykami (James D. Murray i Kristin Swanson) stworzył matematyczny model trwałości związku. Opiera się on na sposobie w jaki partnerzy komunikują się ze sobą. Jego autor twierdzi, że sprawdza się on w 94% przypadków.

Pogarda to zabójca miłości. To piękne uczucie wymaga szacunku, a pogarda jest wyrazem jego braku. Unikaj więc zachowań i słów, które świadczyłyby o tym, że stawiasz się ponad swoim partnerem.

Krytyka, czyli dobrze nam znane „bo Ty zawsze…” lub „bo Ty nigdy…” powoduje u rozmówcy przekonanie, że jest atakowany. A naturalną konsekwencją ataku jest obrona. Partner zaczyna odbijać piłeczkę i w efekcie kończycie na przepychance słownej, która zaprowadzi Was donikąd (to bardziej optymistyczna wersja) lub zapewni Wam emocjonującą wycieczkę w przeszłość: powspominacie sobie, jak to on pięć lat temu zapomniał odebrać dziecka z przedszkola, a ona nakrzyczała na jego mamę w poprzednie święta. 

Ważne!

Podczas konfliktu mów o sobie i skup się na swoich uczuciach. Zamiast „Ty nigdy nie możesz tych śmieci wyrzucić?!”, powiedz „Czuję się lekceważona i mało ważna, gdy ignorujesz moje prośby”. Wiemy, to brzmi trochę dziwnie, ale tylko na początku. 

Defensywność można przedstawić jako skupienie się na obronie i kontrataku, zamiast na wysłuchaniu drugiej strony. To postawa obronna, na pierwszym miejscu chroniąca własne ego, zamiast stawiać na rozwiązanie konfliktu.

Ukamienowaniem Gottman nazywa za to wycofanie się drugiej strony z rozmowy. Jest jednak różnica, w przerwaniu kłótni, gdy czujesz, że emocje biorą nad Tobą górę. Wówczas komunikat: „Odłóżmy na razie ten temat. Muszę ochłonąć. Wrócimy do niego za dwie godziny/ jutro” jest jak najbardziej na miejscu.

Powyższy komunikat nie jest ucieczką od rozmowy i nie należy go tak odbierać. Warto go uszanować i dać sobie szansę na ochłonięcie, a po tym czasie wrócić do rozmowy. Ale właśnie do rozmowy a nie kłótni, dzięki czemu unikniecie kilku przykrych słów.
Jagoda Turowska

Jagoda TurowskaPsycholog oraz trener umiejętności społecznych

Ukamienowanie to ciche dni (albo tygodnie), które mają ukarać współmałżonka lub doprowadzić do rozmycia się problemu w czasie, ale nie do jego wyjaśnienia.

Oprócz wspomnianych czterech jeźdźców z koncepcji Gottmana psycholog Jagoda Turowska podkreśla, jak ważna jest wartość konstruktywnej rozmowy i nieoceniania uczuć drugiej osoby.

Często podczas terapii par, gdy np. żona mówi, że czuje się niesłuchana i oczekuje większego wsparcia, to mąż zaczyna się bronić: „no tak, ty to zawsze jesteś idealna”. W takiej sytuacji często kobieta się wycofuje i następnym razem to przemilczy. Będzie dusiła w sobie te emocje, co doprowadzi do powolnego odsuwania się partnerów od siebie.
Jagoda Turowska

Jagoda TurowskaPsycholog oraz trener umiejętności społecznych

Warto również nauczyć się przepraszać. W każdym związku partnerom zdarza się zrobić sobie nawzajem przykrość. To normalne i pewnie nieuniknione, gdy przebywa się z drugą osobą przez większą część doby. Jednak kluczem do szczęśliwego bycia razem jest to, by umieć przyznać się do błędu i oczyścić napięcie między Wami.

Pary po kłótni czy zrobieniu jakiejś przykrości drugiej osobie nie przepraszają. Przechodzą raczej nad tym do porządku dziennego udając, że nic się nie wydarzyło – a jednak to wszystko zostaje w tej drugiej osobie i w relacji
Jagoda Turowska

Jagoda TurowskaPsycholog oraz trener umiejętności społecznych

Jak widać, kluczem do udanego małżeństwa jest wartościowa rozmowa, słuchanie swoich potrzeb, nieocenianie i umiejętność przepraszania.

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej
@Milena Dlugosz
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
@Milena Dlugosz
Zobacz więcej

Małżeństwo – cytaty

Cytaty o małżeństwie towarzyszyły Ci podczas lektury od początku tego artykułu. Poniżej znajdziesz ich jeszcze więcej:

Przyrzekli sobie cierpliwość w chwilach, gdy łatwo o utratę cierpliwości, szczerość, gdy łatwo o kłamstwo, i wyrazili świadomość faktu, że tylko upływ czasu może dowieść prawdziwego oddania.

Nicholas Sparks

Nigdy nie poślubiaj tego, z którym możesz żyć, poślub tego, bez którego nie możesz żyć.

Autor nieznany

Małżeństwa bywają nieszczęśliwe nie z braku miłości, ale z braku przyjaźni.

Fryderyk Nietzsche

Ciągłe starania to tak naprawdę tajemnica udanych małżeństw.

Krystyna Mirek

Małżeństwo nie jest rzeczownikiem; to czasownik. To nie jest coś, co dostajesz. To coś, co robisz. To sposób, w jaki kochasz swojego partnera każdego dnia.

Barbara De Angelis

Małżeństwo to mozaika, którą tworzysz razem ze swoim współmałżonkiem. Miliony maleńkich chwil, które składają się na twoją historię miłosną.

Jennifer Smith

Małżeństwo nie może rozkwitać na resztkach uwagi.

Ngina Otiende

Najwspanialsze małżeństwa opierają się na pracy zespołowej. Na wzajemnym szacunku, zdrowej dawce podziwu i niekończącej się porcji miłości.

Fawn Weaver

Mężczyzna nie wie, czym jest szczęście, dopóki się nie ożeni. Ale wtedy jest już za późno.

Frank Sinatra

Udany związek zależy od dwóch rzeczy: od znalezienia właściwej osoby i od bycia właściwą osobą.

Piotr Pietucha

Każde małżeństwo przypomina trzy zakony: na początku franciszkanów, radosnych, zapatrzonych w przyrodę; z czasem – mocnych w słowach i argumentowaniu dominikanów; po latach już tylko kamedułów, przestrzegających reguły milczenia.

Jan Twardowski

Dotąd dwoje choć jeszcze nie jedno. Odtąd jedno choć nadal dwoje.

Jan Paweł II

Podsumowanie

Zapamiętaj:

  • Przez różnice kulturowe występujące na świecie, trudno jest ustalić jedną definicję małżeństwa.
  • Jest wiele rodzajów małżeństw, m.in. białe, morganatyczne, aranżowane i poligamiczne.
  • Religia miała znaczący wpływ na kształtowanie się instytucji małżeństwa w różnych częściach świata.
  • Polskie regulacje prawne dotyczące małżeństwa znajdziesz w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
  • Małżeństwo przeszło znaczące przemiany na przestrzeni dziejów. Od umowy cywilnej, przez elementy strategii politycznej i powielania majątku, aż do wyrazu miłości.
  • Podstawą małżeńskiego szczęścia jest dobra komunikacja i umiejętność efektywnego rozwiązywania problemów.

Źródła

Zobacz wszystkie

115 mln chłopców i mężczyzn na świecie zostało zmuszonych do wczesnego małżeństwa | UNICEF Polska – pomagamy dzieciom. (2019, czerwiec 7). https://unicef.pl/. https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/115-mln-chlopcow-i-mezczyzn-na-swiecie-zostalo-zmuszonych-do-wczesnego-malzenstwa

Adshade, M., & Kaiser, B. (2008). The Origins of the Institutions of Marriage. Queen’s University, Department of Economics, Working Papers. https://www.researchgate.net/publication/24118480_The_Origins_of_the_Institutions_of_Marriage

Biblia Tysiąclecia—Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://biblia.deon.pl/

Co powinniśmy czynić: Zarys ewangelickiej etyki teologicznej—Prolib Integro. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://biblioteka.wsb.edu.pl/ici/recorddetail?id=oai%3Apolona.pl%3A1905877

Dera, M. (2017). Zadania kobiety w rodzinie chrześcijańskiej według św. Jana Chryzostoma. Polonia Sacra, 21(4), Article 4. https://doi.org/10.15633/ps.2292

Funkcjonowanie prawa karnego wobec szlachty w Rzeczpospolitej w wiekach XVI i XVII | HISTORIA.org.pl—Historia, kultura, muzea, matura, rekonstrukcje i recenzje historyczne. (2010, lipiec 21). HISTORIA.org.pl. https://historia.org.pl/2010/07/21/funkcjonowanie-prawa-karnego-wobec-szlacs/

Koran nowy przekład – Muzułmański Związek Religijny w RP. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://mzr.pl/koran-nowy-przeklad/

Kultura/Zycie zydowskie/Małżeństwo. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z http://www.izrael.badacz.org/kultura/zycie_malzenstwo.html

Małżeństwa z lewej ręki. Związki morganatyczne w historii | HISTORIA.org.pl—Historia, kultura, muzea, matura, rekonstrukcje i recenzje historyczne. (2013, marzec 7). HISTORIA.org.pl. https://historia.org.pl/2013/03/07/malzenstwa-z-lewej-reki-zwiazki-morganatyczne-w-historii/

małżeństwo morganatyczne, Encyklopedia PWN: Źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/malzenstwo-morganatyczne;3936997.html

Mark, J. J. (b.d.). Love, Sex, and Marriage in Ancient Mesopotamia. World History Encyclopedia. Pobrano 17 marzec 2023, z https://www.worldhistory.org/article/688/love-sex-and-marriage-in-ancient-mesopotamia/

Marriage | Definition, History, Types, Customs, Laws, & Facts | Britannica. (2023, marzec 11). https://www.britannica.com/topic/marriage

Marriage in Ancient Mesopotamia and Babylonia | eHISTORY. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://ehistory.osu.edu/articles/marriage-ancient-mesopotamia-and-babylonia

muzułmańskie prawo, Encyklopedia PWN: Źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/muzulmanskie-prawo;3944804.html

Personal Ceremonies in Buddhism: Marriage and Funeral Rites. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z http://www.buddhanet.net/funeral.htm

Piękoś, K. K. (b.d.). KODEKS PRAWA KANONICZNEGO 1983. https://www.katolicki.net/ftp/kodeks_prawa_kanonicznego.pdf

Piwko, A. M. (2013). Małżeństwo i rodzina w hinduizmie. Nurt SVD, 2, 215–239. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-f1ca1aad-87df-45bc-958c-d5a1ccecdab2

Polyandry | marriage | Britannica. (2023, luty 28). https://www.britannica.com/topic/polyandry-marriage

Rady, M. (2022, sierpień 30). Śmierć ostatniego habsburskiego władcy Hiszpanii. Sekcja zwłok przyniosła przerażające rezultaty. WielkaHistoria. https://wielkahistoria.pl/smierc-karola-ii-habsburga-sekcja-zwlok-przyniosla-przerazajace-rezultaty/

Shorter, E., & Degler, N. (b.d.). The History of Marriage as an Institution. https://1215.org/lawnotes/misc/marriage/history-of-marriage-chronology.pdf

Ślub konkordatowy – zawarcie małżeństwa przed duchownym—Ślub wyznaniowy ze skutkami cywilnoprawnymi—Sprawy do załatwienia—Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://bip.um.wroc.pl/sprawa-do-zalatwienia/5863/slub-konkordatowy-zawarcie-malzenstwa-przed-duchownym-slub-wyznaniowy-ze-skutkami-cywilnoprawnymi

Targaryenowie historii, czyli kazirodcze związki wielkich dynastii | HISTORIA.org.pl—Historia, kultura, muzea, matura, rekonstrukcje i recenzje historyczne. (2017, wrzesień 3). HISTORIA.org.pl. https://historia.org.pl/2017/09/03/targaryenowie-historii-czyli-kazirodcze-zwiazki-wielkich-dynastii/

Temidium, Małżeństwo z muzułmaninem – aspekty prawne. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://www.temidium.pl/artykul/malzenstwo_z_muzulmaninem_aspekty_prawne-1018.html

The History of Marriage. (2017, kwiecień 26). SAGU. https://www.sagu.edu/thoughthub/the-history-of-marriage/

The origins of marriage. (b.d.). The Week. Pobrano 17 marzec 2023, z https://theweek.com/articles/528746/origins-marriage

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy. (b.d.). Pobrano 9 luty 2023, z https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059

Vanover, B. (b.d.). Important Factors in Marital Success and Satisfaction: Marriage Counselors’ Perspectives. https://sophia.stkate.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1688&context=msw_papers

Żydowskie związki damsko-męskie. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://histmag.org/Zydowskie-zwiazki-damsko-meskie-14868

Kotlarska-Michalska, A. Małżeństwo jako związek, wspólnota, instytucja, podsystem i rodzaj stosunku społecznego https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/4514/1/04_A_Kotlarska_Michalska_Malzenstwo_jako_zwiazek_wspolnota_instytucja_49-66.pdf

Spis treści:
Emilia Moskal - Redaktorka HiJunior

Redaktorka HiJunior

Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W HiJunior pisze edukacyjne artykuły dla rodziców.

Julia Wrzosińska - Redaktorka naczelna

Redaktorka naczelna

Psycholożka z doświadczeniem w badaniach naukowych i neuromarketingu. Absolwentka kursu reportażu Hanny Krall, pracuje z tekstem w trzech językach od 15 lat. Wierzy w moc rodzicielstwa bliskości i porozumienia bez przemocy. Kocha Bałtyk, Hrabala i ziemniaczki.

Jagoda Turowska - Psycholog

Psycholog

Jagoda Turowska

Psycholog oraz trener umiejętności społecznych. Prowadzi terapię z podejściem integratywnym dostosowując techniki różnych nurtów psychoterapii do indywidualnego problemu u pacjenta.

Grzegorz Koper - Fact-checker

Fact-checker

Grzegorz Koper

Grzegorz Koper zajmuje się weryfikacją cytowanych źródeł i sprawdza, czy publikowane treści są zgodne z prawdą.

Zadbaj o szczęście swojego dziecka

Wychowuj bez wątpliwości dzięki HiJunior

Zobacz wszystkie artykuły
Podobne artykuły
Rozwód: z orzeczeniem o winie i bez, pozew, dalsze kroki - poradnik 2024
Rodzina

lut 10

Rozwód (z orzeczeniem o winie i bez, pozew, ile kosztuje 2024)

W tym artykule znajdziesz kompletny poradnik o rozwodzie, który pomoże Ci przejść przez ten trudny proces.

Przyczyny rozwodów: statystyki i najczęstsze powody rozpadu małżeństwa
Rodzina

lut 03

Najczęstsze przyczyny rozwodów w Polsce: powody+ statystyki

Sprawdź, dlaczego ludzie się rozwodzą. Poznaj statystyki z Polski i Europy.