Dziecko i tablet

Tablet i smartfon oraz sam internet nie są złe. Mogą służyć do przekazywania ciekawych, rozwojowych treści albo wesołej rozrywki, pozwalając rodzicom na chwilę wytchnienia. Jednak to, jak używamy tych sprzętów – a w szczególności jak robią to dzieci – wzbudza obawy.

Według badań przeprowadzonych w 2015 roku aż 40% rocznych i dwuletnich dzieci korzysta z tabletu lub smartfona, a zgodnie z raportem NASK z 2021 roku, samodzielny dostęp do internetu posiada już większość siedmiolatków.

Czy wiesz, że…

• Około 60% rodziców, którzy dają dzieciom tablety i smartfony robi to po to, by zyskać trochę czasu dla siebie.
• Dla 25% to sposób na wmuszenie dziecku jedzenia. 

Pierwsze lata życia są kluczowe dla rozwoju dziecka. Intensywnie rośnie nie tylko jego ciało, ale i liczba połączeń nerwowych w mózgu. To one odpowiadają za naukę nowych zdolności motorycznych, poznawczych i emocjonalnych oraz integrację sensoryczną. 

Pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia mózg człowieka ma najwięcej połączeń neuronalnych w życiu. Z wiekiem ta liczba zmniejszy się co najmniej dwukrotnie i pozostaną tylko najważniejsze. Najważniejsze, bo najbardziej wzmacniane przez otoczenie. 

Aby mózg był w stanie prawidłowo się rozwijać i wykształcać odpowiednie struktury neuronowe, potrzebuje bodźców ze wszystkich zmysłów: wzroku, słuchu, smaku, dotyku i równowagi. Tablet i smartfon znacząco ograniczają poznawanie świata, zawężając je jedynie do doznań wzrokowo–słuchowych.

Oprócz bodźców zmysłowych istotną rolę odgrywają też kontakty z innymi: rodzicami, krewnymi i dziećmi. Zarówno tablet, smartfon, jak i telewizor skutecznie ograniczają czas na kontakty towarzyskie.

Dziecko, tablet, dane naukowe

Badania wykazują, że ilość czasu przed ekranem koreluje z różnymi szkodami zdrowotnymi dla dzieci i młodzieży. Najsilniejsze dowody dotyczą:

• otyłości (im więcej czasu patrzymy w tablet, tym mniej spędzamy w ruchu),
• niezdrowej diety (przekąski pod przeglądanie tabletu prowadzą do zaburzeń odżywiania),
• objawów depresji i niskiej oceny jakości życia (ograniczenie rozwijania pasji i budowania realnych kontaktów międzyludzkich).
• bezsenności (nadmiar nienaturalnych bodźców w ciągu dnia utrudnia zdrowy sen), 
• zaburzeń koncentracji i uwagi (bezmyślne patrzenie na ekran staje się łatwiejsze niż zadania wymagające skupienia), 
• agresji (zarówno wobec rodziców wyznaczających ekranowe granice, jak i wobec rówieśników – zainspirowana zachowaniem bohaterów bajek).

Zasady bezpiecznego korzystania z tabletu i smartfona

• Dopasuj treści do wieku dziecka. Upewnij się, że będą dla niego bezpieczne i (najlepiej) pożyteczne.
• Zadbaj o to, by dzieci nie korzystały z tych urządzeń codziennie, ale nie traktuj tabletu jako nagrody dla dziecka, by nie utrwalać w nim przekonania o wyjątkowości tego urządzenia.
• Kilkulatki nie powinny patrzeć w ekran dłużej niż 15 minut jednorazowo, a całkowity dzienny czas spędzony przed tymi urządzeniami nie powinien przekraczać od 30 minut do dwóch godzin (w zależności od wieku dziecka).
• Nie dawaj dziecku urządzeń elektronicznych już dwie godziny przed pójściem spać. Niebieskie światło emitowane przez ekrany obniży jakość snu dziecka.
• Nie zostawiaj najmłodszych z telefonem lub tabletem samych sobie, zwłaszcza jeżeli urządzenie ma dostęp do internetu. Żaden program ochrony rodzicielskiej nie zastąpi Twoich czujnych oczu, a do tego podczas wspólnego oglądania możesz wchodzić w interakcje z dzieckiem, rozmawiać o tym, co oglądacie.
• Zachowaj zdrowy rozsądek. Jeśli raz Twoje dziecko wyjątkowo spędzi kilka godzin przy bajkach, ale Ty dzięki temu odpoczniesz, wszystko będzie w porządku. Po wypoczęciu będziesz lepszym rodzicem, a dziecko nie poniesie szkód rozwojowych.

Wartościowe aplikacje dla przedszkolaków

Mimo że rynek obfituje w aplikacje dla dzieci w wieku przedszkolnym, ciężko jest znaleźć takie, które będą naprawdę wartościowe. My polecamy w szczególności te, dzięki którym maluch będzie się mógł osłuchać z językiem angielskim, poćwiczyć liczenie albo dowiedzieć się czegoś o swoim organizmie:

• Monkey Stories: Books & Reading – to program do nauczania języka angielskiego w formie zabawy. Interaktywne historyjki ułatwią dziecku poznawanie nowych słów i zrozumienie ich kontekstu znaczeniowego. Aplikacja została stworzona przy współpracy ekspertów językowych zgodnie ze standardami Europejskiego Systemem Opisu Kształcenia Językowego.

• Lingokids – English Learning For Kids – aplikacja umożliwia efektywną naukę angielskiego dzięki filmom, piosenkom, interaktywnym ćwiczeniom i grom. Program będzie pomocny w nauce czytania, pisania, a nawet liczenia (w międzynarodowym języku matematyki).

• Toca Life World: Build a Story – aplikacja jest w języku angielskim, jednak nie służy do celów edukacyjnych. To po prostu bezpieczna dla dzieci rozrywka. Polecamy ją ze względu na jej inkluzywność: bohaterami są dzieci różnych narodowości i z niepełnosprawnościami. To dobry wstęp do nauki tolerancji.

• Kahoot! Numbers by DragonBox – dzięki tej aplikacji dziecko pozna i zrozumie liczby. Zabawne postaci towarzyszą użytkownikowi w grach i łamigłówkach, które będą świetnym wstępem do nauki matematyki.

• Tinybop, The Human Body – dzięki temu programowi maluch będzie mógł zobaczyć, jak bije serce, co dzieje się w brzuchu albo jak działa układ oddechowy. Aplikacja to interaktywny podgląd organizmu w przystępnej dla dzieci formie.

Dodatkowo polecamy też Katalog Bezpiecznych Aplikacji Mobilnych, w którym znajdziesz kilkadziesiąt propozycji pogrupowanych w ośmiu tematycznych kategoriach (od matematycznych i językowych aż po zręcznościowe). Wyniki możesz też dostosować do wieku dziecka.

Oprócz aplikacji, na tablecie możesz również włączyć gry. Te bezpieczne dla najmłodszych i jednocześnie wartościowe znajdziesz na przykład na Sieciakach. 

Jak zabezpieczyć urządzenia elektroniczne

Zanim oddasz tablet lub smartfon w niecierpliwe, małe rączki, zadbaj o jego zabezpieczenie. Każdy system operacyjny ma obecnie ustawienia kontroli rodzicielskiej. Umożliwiają one filtrowanie nieodpowiednich treści, ustalenie ram czasowych korzystania z internetu, ograniczanie zakupów online i monitorowanie aktywności dziecka w sieci.

Przydatna w tym zakresie będzie również aplikacja mOchrona, stworzona przez Państwowy Instytut Badawczy NASK.

Bardzo prostym a skutecznym krokiem jest ustawienie hasła zabezpieczającego. Unikniesz nadprogramowego korzystania z urządzeń przez dzieci, gdy akurat nie będziesz ich mieć na oku.

O nie! To już się stało

Twój dwulatek już nie wyobraża sobie życia bez szklanego ekranu, a Ty nie potrafisz zastąpić mu elektroniki? 

Jeśli sytuacja nie wymknęła się jeszcze spod kontroli, ustal zasady korzystania z tabletu oraz smartfona i konsekwentnie je egzekwuj. Przygotuj się na ciężkie pierwsze dni – początki wprowadzania ograniczeń nigdy nie są łatwe.

A co zrobić, gdy dziecko:

• histerycznie lub agresywnie reaguje na odmowę skorzystania z urządzeń elektronicznych,
• zamiast zasypiać, ciągle zerka na wyświetlacz telefonu,
• nie chce brać udziału w innych aktywnościach, poza tymi online,
• uznaje smartfon i tablet za centrum swojego życia (a przynajmniej Ty odnosisz takie wrażenie).

W takiej sytuacji możesz poszukać pomocy u psychologa dziecięcego. Specjalista pokaże Ci jak stawiać maluchowi granice, przygotuje Cię na emocje, z którymi będziecie musieli sobie poradzić i podpowie, jakie zabawy aktywizujące warto mu zaproponować.

Możesz również porozmawiać z konsultantem bezpłatnej infolinii dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci. Zadzwoń pod numer 800 100 100 – telefon jest czynny od poniedziałku do piątku, w godzinach od 12:00 do 15:00.

Dzień Bezpiecznego Internetu

Już 7 lutego 2023 roku odbędzie się Dzień Bezpiecznego Internetu. Tegorocznym hasłem jest: Chcesz o tym porozmawiać? Więcej informacji o tym wydarzeniu znajdziesz na portalu HiJunior. Dodatkowo zapoznaj się z naszym poradnikiem Cyberprzemoc: co to jest, przykłady – sprawdź jak z nią walczyć.

Bibliografia

• https://www.jhidc.org/index.php/jhidc/article/view/250 
• https://journal.fi/jecer/article/view/114105 
• https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyt.2021.649095/full 
• https://www.nu.edu/blog/negative-effects-of-technology-on-children-what-can-you-do/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9273128/
• https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1178/1/012002
• https://healthmatters.nyp.org/what-does-too-much-screen-time-do-to-childrens-brains/
• https://www.wgu.edu/blog/impact-technology-kids-today-tomorrow1910.html#close
• https://prc.springeropen.com/articles/10.1186/s41155-020-00163-8
• https://www.mdpi.com/2504-3900/82/1/6