In vitro krok po kroku: co to jest, na czym polega, jaka jest cena i skuteczność

In vitro jest szansą dla wielu rodzin, by doczekać się upragnionego dziecka. Ale ta procedura wzbudza dużo kontrowersji. Internet jest przepełniony informacjami o in vitro, ale (jak się domyślasz) nie wszystkie są prawdziwe.

Poniższy artykuł powstał we współpracy z dr. n. med. Arturem Drobniakiem, ginekologiem i współzałożycielem Feminature Clinic, który specjalizuje się w leczeniu niepłodności. Dzięki temu możesz mieć pewność, że wszystko, co przeczytasz, bazuje na badaniach medycznych oraz doświadczeniu lekarza i nie powiela internetowych mitów.

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej

Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!

@Milena Dlugosz

Zobacz więcej

Zobacz też:

• Objawy ciąży
• Ciąża na studiach

Co to jest in vitro

In vitro (zapłodnienie in vitro) to tzw. zapłodnienie pozaustrojowe. Jest jedną z metod leczenia niepłodności. Polega na połączeniu żeńskiej komórki jajowej oraz męskiego plemnika poza organizmem kobiety.

Wcześniej pobraną komórkę jajową umieszcza się w płynie zawierającym plemniki. Po maksymalnie dwóch dniach od pobrania oocytów (czyli komórek, z których powstają komórki jajowe) od pacjentki większość z nich jest już zapłodniona i w zarodkach dochodzi do pierwszych podziałów komórkowych.

W niektórych przypadkach nasienie zawiera zbyt mało plemników albo nie są one wystarczająco ruchliwe, czy też mają nieprawidłową budowę i samoistne połączenie się komórek rozrodczych nie jest możliwe. Wówczas, przy użyciu specjalnych mikroigieł i pod „okiem” mikroskopu, wyselekcjonowany potencjalnie najlepszy pojedynczy plemnik jest wprowadzany bezpośrednio do komórki jajowej.

Co znaczy nazwa in vitro?

In vitro (łac.) oznacza „w szkle”, ponieważ proces odbywa się w warunkach laboratoryjnych poza żywym organizmem. Procesy zachodzące wewnątrz organizmu określa się jako „in vivo”, co dosłownie oznacza „na żywym”.

Jak przebiega procedura in vitro

Procedura zapłodnienia metodą in vitro składa się z czterech etapów i trwa około czterech tygodni. Jeśli zastanawiasz się nad poddaniem się tej metodzie – oto, na co musisz się przygotować.

Etap 1. Stymulacja jajników

Podczas standardowego cyklu miesiączkowego w Twoim układzie rozrodczym powstaje jedna komórka jajowa. Aby zwiększyć skuteczność metody in vitro, lekarz będzie potrzebował ich więcej.

Właśnie po to stosuje się kontrolowaną stymulację jajników. Lekarz przepisze Ci odpowiednie leki podawane w formie zastrzyków podskórnych. W trakcie jednego cyklu miesiączkowego w Twoim organizmie zwykle urośnie około 10 do 20 pęcherzyków zawierających oocyty, czyli komórki jajowe.

Zespół hiperstymulacji jajników można skutecznie leczyć, więc najważniejsze, abyś udała się do lekarza zawsze, gdy wystąpią niepokojące objawy.

In vitro można również przeprowadzić, stosując komórki jajowe dawczyni (obcej osoby), jeżeli względy medyczne wykluczają użycie oocytów pacjentki lub gdy kobieta nie ma już własnych oocytów odpowiedniej jakości. Wówczas nie przechodzi ona etapu stymulacji jajników.

To samo dotyczy męskiego nasienia. Może pochodzić od partnera lub anonimowego dawcy.

Etap 2. Pobranie komórek rozrodczych

W odpowiednim momencie rosnące pęcherzyki jajnikowe zostaną pobrane przez lekarza podczas zabiegu punkcji jajników.

W międzyczasie mężczyzna oddaje świeże nasienie, które potem zostanie odpowiednio przygotowane do użycia.

Etap 3. Zapłodnienie komórek in vitro

Twoje komórki jajowe zostaną przeniesione do odpowiedniego naczynia laboratoryjnego, gdzie dołączą do nich plemniki (około 50 do 100 tysięcy). Po około 12–18 godzinach najczęściej dochodzi do samoistnego połączenia się komórek rozrodczych, czyli zapłodnienia.

Jeżeli plemniki nie są w stanie przebić się przez komórkę jajową, jest ich zbyt mało lub są gorszej jakości, można im „pomóc” stosując metodę ICSI. Unieruchomiony plemnik wprowadza się wówczas bezpośrednio do komórki jajowej za pomocą mikroigły.

Zapłodnione komórki jajowe utworzą zarodki, które będą dzielić się przez trzy do pięciu dni.

W szczególnych przypadkach istnieje możliwość wykonania diagnostyki preimplantacyjnej, czyli badania materiału genetycznego zarodków pod kątem wad i chorób genetycznych.

Etap 4. Umieszczenie zarodków w macicy

W okresie najczęściej od trzech do pięciu dni lekarz dokonuje tzw. embriotransferu, czyli przeniesienia zarodka do macicy.

Zarodki są oceniane pod kątem stopnia rozwoju. Jako pierwsze wybiera się te najlepiej rozwinięte. Liczba zarodków, które zostaną umieszczone w macicy, zależy w szczególności od wieku pacjentki.

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej

Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!

@Milena Dlugosz

Zobacz więcej

Czego spodziewać się przy zabiegu in vitro

Jeżeli zdecydujesz się na tę metodę zapłodnienia, czekają Cię dwa zabiegi.

Pierwszy to pobranie oocytów. Zazwyczaj wykonuje się go na fotelu ginekologicznym, w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym dożylnym (czyli w narkozie). Za pomocą specjalnej igły i pod kontrolą ultrasonografu lekarz wkłuwa się w pęcherzyki Graafa i pobiera płyn oraz oocyty. Zabieg trwa około 15–30 minut, w zależności od liczby rosnących pęcherzyków.

Drugi zabieg to transfer zarodka do macicy. Jest krótki i bezbolesny, więc nie wymaga znieczulenia ani rekonwalescencji. Odbywa się na fotelu ginekologicznym. Za pomocą specjalnego cewnika (cienkiej rurki) i również pod kontrolą ultrasonografu ginekolog wprowadzi zarodek lub zarodki do wnętrza macicy przez szyjkę macicy.

Po 7–10 dniach od zabiegu należy wykonać test ciążowy, by sprawdzić, czy procedura się udała.

Sprawdź jakie objawy ciąży możesz u siebie zaobserwować.

Jak przygotować się do zabiegów

Dr n. med. Artur Drobniak wyjaśnia:

Kobieta, która przechodzi stymulację hormonalną do procedury in vitro, powinna się oszczędzać – szczególnie w dniach poprzedzających punkcję jajników. Na skutek dużej ilości estrogenów we krwi często dochodzi do zatrzymywania wody i powstawania obrzęków, niekiedy występują też nudności.

W tym czasie nie planuj wyjazdów lub intensywnych ćwiczeń fizycznych. Dla powodzenia całej procedury unikaj też stresujących wydarzeń – na tyle, o ile to możliwe.

W związku ze znieczuleniem ogólnym bezpośrednio przed zabiegiem punkcji jajników należy pozostawać na czczo przez sześć godzin i wykonać zalecone przez lekarza badania z krwi.

Transfer zarodka do macicy to z kolei mało inwazyjny zabieg, który nie wymaga specjalnego przygotowania, poza przyjmowaniem zaleconych przez lekarza leków.

Skuteczność in vitro

Niestety w Polsce nie prowadzi się wystandaryzowanych badań skuteczności in vitro. Większość dostępnych badań została przeprowadzona na pacjentach z USA, jednak tam wskaźniki skuteczności in vitro są wyższe niż europejskie – między innymi dlatego, że w USA dopuszcza się transfer większej liczby zapłodnionych zarodków.

Jednym z europejskich krajów, które prowadzą statystyki dotyczące in vitro, jest Wielka Brytania. Monitoruje się tam postępy tej metody leczenia niepłodności już od 1991 roku. Poniższe dane będą oparte o brytyjskie badania.

Skuteczność in vitro mierzy się jako procent urodzeń przypadający na liczbę przeniesionych do macicy zarodków.

Według najnowszego raportu Human Fertilisation & Embryology Authority w 2019 roku skuteczność in vitro dla kobiet poniżej 35. roku życia wynosiła 32% i znacznie spadała wraz z wiekiem:

Powyższe dane wskazują, że nawet u młodych kobiet może być potrzeba wykonania 3 cykli in vitro, by doczekać się upragnionego dziecka. Im kobieta jest starsza i bardziej obciążona chorobami, tym szanse na urodzenie dziecka są mniejsze.

Na szczęście nie zawsze pacjentka będzie musiała przechodzić całą procedurę od początku.

Krioprezerwacja zarodków

Jeżeli na etapie wyboru odpowiednich zarodków do implantacji okaże się, że prawidłowo rozwija się więcej zarodków niż potrzeba, mogą one zostać zamrożone. Właśnie tym jest krioprezerwacja zarodków.

Jeżeli pierwszy cykl procedury in vitro nie zakończy się ciążą, zarodki można rozmrozić i użyć do kolejnego embriotransferu. Dzięki temu rozwiązaniu nie trzeba po raz kolejny przechodzić kosztownej i obarczonej ryzykiem skutków ubocznych stymulacji hormonalnej.

Niestety, pomimo coraz skuteczniejszych metod zamrażania zarodków, nie wszystkie przeżywają ten proces. Obecnie szacuje się, że przeżywalność po rozmrożeniu wynosi 70%–99%, w zależności od zastosowanej metody i wieku pacjentki. Warto zaznaczyć, że zamrożone zarodki zwykle przeżywają wiele lat (nawet 30) i są znacznie lepszej jakości niż zamrożone komórki jajowe.

Ile kosztuje in vitro

Zapłodnienie in vitro nie jest najtańszą metodą leczenia niepłodności. Pełna procedura to koszt około 8 000–10 000 zł przy klasycznym zapłodnieniu. Jeżeli niezbędne jest wprowadzenie plemnika do komórki jajowej (ICSI), cena może wzrosnąć o kolejne kilka tysięcy złotych.

Kwoty obejmują pełną procedurę in vitro, od stymulacji jajników, aż do kontroli zagnieżdżenia się zarodków w macicy. Nie zawierają jednak kosztów leków niezbędnych do przeprowadzenia całej procedury. Dodatkowym kosztem będzie też zamrożenie zarodków.

Refundacja in vitro

Od 2016 roku Polska nie refunduje tej metody leczenia niepłodności. Jest ona dostępna jedynie prywatnie. Jednak część samorządów (miast, gmin i województw) przygotowała specjalne programy dofinansowania, z których mogą skorzystać ich mieszkańcy.

Kwota dofinansowania w większości miast wynosi 5 000 zł. Najwięcej można uzyskać w Warszawie i Gdańsku (6 000 zł).

W 2022 roku programy dofinansowujące in vitro są realizowane w:

• Bydgoszczy,
• Chojnicach,
• Częstochowie,
• Gdańsku,
• Gorzowie Wielkopolskim,
• Jelczu-Laskowicach,
• Kielcach,
• Kobylnicy,
• Kołobrzegu,
• Koszalinie,
• Krakowie,
• Nowogardzie,
• Oławie,
• Ostrowie Wielkopolskim,
• Poznaniu,
• Radomiu,
• Radomsku,
• Słupsku,
• Sopocie,
• Sosnowcu,
• Świdnicy,
• Świebodzinie,
• Szczecinie,
• Tarnowie Podgórnym,
• Warszawie,
• Włocławku,
• Wrocławiu,
• województwie lubuskim,
• województwie mazowieckim,
• województwie warmińsko-mazurskim.

Aby dowiedzieć się więcej o kryteriach i zasadach programu realizowanego w Twoim regionie, kliknij miasto lub województwo z powyższej listy. Możesz też sprawdzić na stronie konkretnej kliniki leczenia niepłodności, czy korzysta z dofinansowań.

Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, mango-marakuja

Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej

Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!

@Milena Dlugosz

Zobacz więcej

Podsumowanie